Wanneer mensen mij vragen naar mijn werkwijze dan verwachten ze vaak een antwoord in de trant van 'Wel, ik liep rond met m'n grote telelens en opeens zat daar die puntjepuntje'. De vervolgvraag is dan dikwijls: 'En welk diafragma gebruikte je dan?', en dat is dan de intelligente van twee mogelijke vervolgvragen. De andere is 'Wat voor camera gebruik je dan' - waarmee altijd en zonder uitzondering het Merk wordt bedoeld. Mijn echte antwoord is dat ik met een enorme catalogus aan foto's in mijn hoofd rondloop, waarvan sommige geregeld aankloppen bij mijn rechter hersenhelft: 'Kom, maak er eens werk van - als je niet opschiet hoeft het al niet meer!'. Rechter hersenhelft tegen linker: 'Jaja, al goed, maar nu maak je 't wel heel bont hoor! Jullie creatieven staan soms wel ver van de harde werkelijkheid.'

De evolutie van dit beeld van een nachtzwaluw verliep als volgt. Toen wij ons jaren terug vestigden aan de rand van de Veluwe ontstond het plan om deze mysterieuze vogels te fotograferen. Ze gelden als zowat de moeilijkste opgave die er is onder vogelfotografen, omdat je een enorme dosis geluk moet hebben en ze onder moeilijke omstandigheden actief zijn. De dieren zijn in de avondschemering actief, een kwartier na zonsondergang gaan ze pas los. Ze staan op de Rode Lijst van kwetsbare en bedreigde broedvogels - verstoring is een reëel probleem en loslopende honden zijn funest. Gelukkig is er door de natuurbeheerders in Nederland veel werk gemaakt van het herstellen van leefgebied voor nachtzwaluwen. Monotone dennenbossen zijn opgengekapt waardoor heide en open gebied weer konden 'ademen'. De nachtzwaluw is een bosrand-bewoner die een min of meer geleidelijke overgang van heide naar bos prefereert.

Dat verhaal, het leefgebied en avondlijke gedrag, was wat ik in één foto wilde laten zien. Zoiets vraagt om een groothoeklens. De eerste testfoto's maakte ik twee weken voordat ik resultaat begon te boeken. Vrijwel elke avond begaf ik mij richting heide, klom in de juiste boom, installeerde mijn camera en drie flitsers, klom terug omlaag en wachtte. De meeste zangposten waren ongeschikt om een camera bij te plaatsen. Het uitzicht was er niet goed, of er waren andere praktische problemen. De beste was in een eik, met enige regelmaat gebruikt door het mannetje van een paartje dat in de buurt broedt. Al snel merkte ik dat de vogels veel kleiner zijn dan ik aanvankelijk dacht. Vogels lijken te krimpen op het moment dat er een camera in de buurt is.

Ik ben ze al eerder tegengekomen. Rustend op de grond, opgaand in de stukjes schors, heide, mos en zand waar ze zo op lijkt. Zelfs de ogen worden tot een smalle spleet dichtgeknepen, zodat de glans ervan de vogel niet kan verraden. Maar actief, in hun eigen omgeving, is een beeld dat ik nog niet vaak heb gezien. Op een avond deze week kreeg het beeld in mijn hoofd vorm in de werkelijkheid terwijl in de verte de laatste koekoek riep. Geef evolutie de tijd en ze zorgt ogenschijnlijk voor perfectie.